Bài thơ thứ nhất Hai bài thơ khắc trên vách núi của Lê Lợi

Bài thơ thứ nhất được khắc trên vách đá Pú Huổi Chỏ, có tên là Thân chinh Phục Lễ châu Đèo Cát Hãn (Tự mình đi đánh Đèo Cát Hãn ở châu Phục Lễ), viết bằng chữ Hán theo thể ngũ ngôn bát cú.

Bài thơ được tạc trong khuôn khổ hình chữ nhật có kích thước 1,2m x 0,8m, viết theo chữ khải chân gồm 132 chữ; đã được Lê Quý Đôn chép vào sách Toàn Việt thi lục và cũng được chép trong Đại Nam nhất thống chí của triều Nguyễn.

Nguyên văn bài thơ (gồm cả phần phi lộ) như sau:

夷狄之為邊患自古有之漢之匈奴唐之突厥我西越之忙禮諸蠻是也頃由陳胡衰政藩臣跋扈吉罕狃於舊習負固弗悛予今率師往征水陸並進一舉就平因冩一律刻之于石以戒後世蠻酋之梗化者云狂賊敢逋誅邊氓久徯蘇叛臣從古有險地自今無草木驚風鶴山川入版圖題詩刻巖石鎮我越西隅辛亥季冬吉日玉華洞主題

Phiên âm chữ Hán:

Di địch chi vi biên hoạn, tự cổ hữu chi, Hán chi Hung Nô, Đường chi Đột Quyết, ngã Tây Việt chi Mang Lễ, chư man thị giả, khoảng do Trần Hồ suy chính, phiên thần quân thổ, Cát Hãn nữu ư cựu tập, phụ cố phất thoan, dư kim xuất sư vãng chinh thủy lục tịnh tiến, nhất cử tựu bình, nhân tả nhất luật, khắc chi vu thạch dĩ giới hậu thế man tù chi cánh hóa dã vân:Cuồng tặc cảm bô truBiên dân cửu hệ tôBạn thần tòng cổ hữuHiểm địa tự kim vôThảo mộc kinh phong hạc[3]Sơn xuyên nhập bản đồ.Đề thi khắc nham thạchTrấn ngã Việt Tây ngung.Tân Hợi quý đông cát nhậtNgọc Hoa động chủ đề.

Dịch nghĩa:

Di địch là nỗi lo nơi biên giới, từ xưa đã có chuyện này rồi. Đời nhà Hán thì bọn Hung Nô, đời nhà Đường thì rợ Đột Quyết, các rợ mán ở vùng Mường Lễ nước Việt ta cũng kiểu như vậy. Mới đây, vì chính sự nhà Trần, nhà Hồ suy yếu, các bè tôi nơi phên dậu trở nên ương ngạnh. Cát Hãn nhờn theo thói cũ cứ như thế không thôi. Nay ta đem quân đi chinh phạt, thủy bộ cùng tiến công, chỉ một trận đã dẹp yên được. Nhân đây làm một bài thơ khắc vào đá để răn các tù trưởng rợ đời sau ngang ngạnh với giáo hóa, thơ rằng:Bọn quân điên cuồng sao dám tránh sự trừng phạt,Dân biên thùy đã từ lâu đợi ta đến cứu sống.Kẻ bầy tôi làm phản từ xưa vẫn có,Đất đai hiểm trở từ nay không còn.Tiếng gió thổi hạc kêu làm cho quân giặc run sợ,Sông núi từ nay nhập vào bản đồ.Đề thơ khắc vào núi đáTrấn giữ phía Tây nước Việt ta.Ngày lành tháng 12 năm Tân Hợi [1431]Ngọc Hoa động chủ đề.